Kiedy organ podatkowy może odmówić wydania interpretacji indywidualnej?

Przepisy Ordynacji podatkowej wskazują, że podatnik nie otrzyma interpretacji indywidualnej w przypadku, gdy miałaby ona dotyczyć stanu faktycznego, który w dniu złożenia wniosku był przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej, jak również wówczas, gdy sytuacja przedstawiona we wniosku została rozstrzygnięta, co do istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego, a także gdy występuje z wnioskiem  podmiot niebędący zainteresowanym w sprawie. Od 15 lipca 2016 roku nie wydaje się interpretacji indywidualnych również w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, co do których istnieje uzasadnione przypuszczenie, że mogą być podstawą zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania lub stanowić nadużycie prawa. Co ciekawe, zgodnie z informacjami przedstawionymi przez Ministra Rozwoju i Finansów [1] od momentu wprowadzenia nowej regulacji art. 14b §5b Ordynacji podatkowej do 27 kwietnia 2017 r. wydano aż 584 postanowienia o odmowie wydania interpretacji na tej podstawie. Przy czym jedynie w 239 przypadkach złożono zażalenie (niecałe 41%), a w zaledwie 93 sytuacjach (niecałe 16%) kontynuowano spór, wnosząc skargę do sądu administracyjnego.

Częstym powodem odmowy wydania interpretacji jest także wnioskowanie o interpretację przepisów, które nie stanowią przepisów prawa podatkowego.

Ordynacja podatkowa wyjaśnia, że pod pojęciem tym należy rozumieć m.in. przepisy ustaw podatkowych, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Natomiast ustawami podatkowymi są ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich.

Nierzadko jednak występują sytuacje, w których podatnik ma wątpliwości, co do stosowania przepisów ustaw podatkowych odwołujących się do regulacji innych ustaw. Przykładem takiej sytuacji jest art. 9a ustawy o CIT, określający podatników zobowiązanych do sporządzenia dokumentacji podatkowych oraz zakres takiej dokumentacji w poszczególnych przypadkach. Regulacja ta wskazuje m.in. na  kryterium osiąganych przychodów lub kosztów w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Pojawia się zatem pytanie, czy podatnik uzyska interpretację indywidualną, gdy zapyta o sposób kalkulacji wspominanych przychodów lub kosztów, aby ustalić, czy ciąży na nim obowiązek sporządzenia dokumentacji.

Ustawa o rachunkowości określająca zasady rachunkowości oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych wydaje się być poza przedstawioną definicją ustaw podatkowych. Jednakże w tej sytuacji podatnik pyta o obowiązki podatkowe wynikające z ustawy o CIT, a nie ustawy o rachunkowości. Regulacja art. 9a ustawy o CIT odwołuje się co prawda do ustawy o rachunkowości, ale na taki zabieg ustawodawca zdecydował się w celu określenia obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej, a konkretnie ustalenia przychodów i kosztów stanowiących o obowiązkach dokumentacyjnych w rozumieniu ustawy podatkowej. Zatem podatnik powinien uzyskać odpowiedź na swoje pytanie, gdyż przedmiotem wniosku są de facto regulacje ustawy podatkowej (ustawy o CIT). To prawda, że przepisy ustawy o rachunkowości będą podlegać wykładni w toku postępowania interpretacyjnego, jako mające wpływ na interpretację przepisów prawa podatkowego, jednakże zawężenie przedmiotu interpretacji, prowadziłoby do sytuacji, w której interpretacja podatkowa nie spełniałaby swojej podstawowej funkcji.

Organy podatkowe, co do zasady zgadzają się z powyższym, jednakże wciąż zdarzają się przypadki, w których podatnik otrzymuje odmowę wydania interpretacji. Wówczas poprzestają na zawężonej definicji prawa podatkowego, utrzymując, że interpretacja może odnosić się wyłącznie do ustaw podatkowych w rozumieniu Ordynacji podatkowej, a ta nie obejmuje ustawy o rachunkowości.

Podatnik nie jest jednak bez szans w walce o swoje prawa. Na postanowienie o odmowie wydania interpretacji indywidualnej przysługuje zażalenie, a następnie droga sądowa. Warto pamiętać, że orzecznictwie sądów administracyjnych [2] wykształciło się stanowisko, zgodnie z którym jeżeli przedmiotem indywidualnej interpretacji jest regulacja prawa podatkowego, która odwołuje się do przepisów o rachunkowości, ocena możliwości stosowania i wykładnia interpretowanej normy podatkowej nie może tych przepisów pomijać. Przepisy prawa podatkowego nie są bowiem całkowicie odrębne i niepowiązane z innymi dziedzinami systemu prawnego, a wręcz przeciwnie, wraz z przepisami innych gałęzi prawa stanowią część jednego porządku prawnego.

Podsumowując, zadaniem organów podatkowych jest dokonanie interpretacji przepisów prawa podatkowego poprzez posiłkowanie się przepisami innych ustaw, jeśli jest to niezbędne dla wyjaśnienia znaczenia występujących w ustawie podatkowej pojęć i instytucji. Odmawiając zatem wydania interpretacji podatkowej w takim przypadku, organ bezzasadnie pozbawia podatnika ochrony. Podatnik natomiast ma prawo oczekiwać wyjaśnienia wątpliwości związanych ze stosowaniem regulacji przepisów prawa podatkowego również wtedy, gdy dla ich wyjaśnienia niezbędna jest interpretacja przepisów innych ustaw.

[1] Odpowiedź na interpelację nr 11902 Pani Poseł Izabeli Leszczyny z dnia 10 maja 2017 r.

[2] Wyrok WSA we Wrocławiu z 5 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 193/16; Wyrok NSA z 14 listopada 2014 r., sygn. akt II FSK 2524/12; Wyrok NSA z 27 listopada 2013 r., sygn. akt. II FSK 2981/11.

 Photo by Alek von Felkerzam