Krajowa Administracja Skarbowa (2) - kontrola celno-skarbowa

Od 1 marca 2017 podatnicy muszą być przygotowani, że może zostać wobec nich wszczęta procedura o mało znajomej nazwie – kontrola celno-skarbowa.

Czym jest ta kontrola? Z czym się wiąże? I jakie skutki mogą z niej wynikać dla podatnika?

Co to jest kontrola celno-skarbowa

Kontrola celno-skarbowa zastąpiła kontrole skarbowe prowadzone dotychczas przez Urzędy Kontroli Skarbowej. Organem właściwym do prowadzenia kontroli jest nowy organ – naczelnik urzędu celno-skarbowego. Kontrolą celno-skarbową, tak jak kiedyś kontrolą skarbową, może zostać objęty każdy podatnik.

Kontrola celno-skarbowa została całkowicie uregulowana w ustawie o KAS. Oznacza to, że podatnik nie zostanie zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli, jak również nie będą miały zastosowania ograniczenia czasowe i ilościowe kontroli, przewidziane w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Wszczęcie kontroli

Kontrola jest wszczynana z urzędu na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. W przypadkach niecierpiących zwłoki (podejrzenie nieprzestrzegania przepisów oraz okoliczności faktyczne uzasadniające niezwłoczne przeprowadzenie kontroli) kontrola może być wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej. Ustawodawca posługuje się zatem bardzo ogólnymi i niedookreślonymi pojęciami, zostawiając wszczęcie kontroli na podstawie legitymacji służbowej decyzji urzędnika.

Kontrolę celno-skarbową wobec podatnika może wszcząć naczelnik urzędu celno-skarbowego z obszaru całej Polski. Zatem podatnik z Katowic będzie mógł być kontrolowany nawet przez urząd celno-skarbowy z Gdańska. Warto jednak zauważyć, że już w stanie prawnym sprzed 1 marca 2016 r. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej miał prawo wyznaczyć dyrektora urzędu kontroli skarbowej do kontrolowania podatnik spoza obszaru jego właściwości.

Co z korektą deklaracji?

Do końca lutego 2017 roku możliwość złożenia korekty deklaracji była zawieszona na czas przeprowadzanej kontroli. Aktualnie w ramach kontroli celno-skarbowej podatnik będzie miał dwie okazje do złożenia korekty deklaracji w zakresie objętym kontrolą:

• w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli;
• w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli.

Jeśli z nich nie skorzysta, to prowadzona kontrola celno-skarbowa ulegnie przekształceniu w postępowanie podatkowe.

Zakończenie kontroli

Kontrola celno-skarbowa co do zasady ma trwać nie dłużej niż 3 miesiące, przy czym ten termin może zostać wydłużony.

W poprzednim stanie prawnym zakończenie kontroli skarbowej wynikiem kontroli było dobrą wiadomością dla podatnika, oznaczało bowiem, że dyrektor urzędu kontroli skarbowej nie znalazł uchybień. Teraz każda kontrola celno-skarbowa kończy się wynikiem kontroli. Wynik będzie zawierał informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub o ich braku. Przy czym nie są przewidziane zastrzeżenia i wyjaśnienia do takiego wyniku kontroli. Podatnik będzie mógł natomiast złożyć wspomnianą wyżej korektę rozliczenia podatkowego, zgodną z wynikiem kontroli w terminie 14 dni. Brak korekty zgodnej z ustaleniami wyniku kontroli spowoduje przekształcenie się kontroli celno- skarbowej w postępowanie podatkowe. Od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego kończącej postępowanie podatkowe, podatnikowi przysługuje odwołanie również do naczelnika urzędu celno- skarbowego.

Co z aktualnie prowadzonymi postępowaniami?

Postępowania kontrolne i toczące się w ich ramach kontrole podatkowe prowadzone przez dyrektorów urzędów kontroli skarbowej zostały przejęte przez naczelników urzędów celno-skarbowych i są prowadzone na podstawie przepisów dotychczasowych, tzn. obowiązujących do 1 marca 2017 r.

Uprawnienia kontrolujących

Kontrolujący w dużej mierze posiadają takie same uprawnienia jak do końca lutego 2017 r. posiadali inspektorzy UKS. Zaliczyć można do nich prawo żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, a także prawo wstępu, przebywania i poruszania się na gruncie oraz w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego. 

Z nowych uprawnień można wskazać uprawnienie do żądania przedstawienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, także za okres inny niż okres objęty kontrolą, jeżeli nie upłynął jeszcze termin ich przechowywania.

Najwięcej emocji wzbudza natomiast przyznanie kontrolującym uprawnień tożsamych z uprawnieniami policji, w zakresie przeszukania lokali mieszkalnych w celu znalezienia dowodów mających znaczenie dla prowadzonej kontroli celno-skarbowej. Co do zasady, takie przeszukanie będzie zatwierdzane przez prokuratora rejonowego. Niemniej, w przypadkach niecierpiących zwłoki kontrolujący może dokonać przeszukania bez uprzedniej zgody prokuratora. Będzie to miało miejsce, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dowody znajdują się w miejscu przeszukania.

KAS – dla podatników czy przeciwko podatnikom?

Ministerstwo Finansów przekonuje podatników, że KAS ma być skutecznym narzędziem dla kontroli i likwidacji szarej strefy. Z założenia bardziej precyzyjne typowanie kontrolowanych podatników dzięki połączeniu trzech służb ma skutkować podniesieniem skuteczności oraz efektywności kontroli. Kontrole zdaniem MF powinny być uciążliwe nie dla podatników, ale dla struktur przestępczych.

Nie wydaje się jednak, że podatnicy mogą w związku z zapewnieniami MF spać zupełnie spokojnie. Nie mają bowiem gwarancji, że z rzetelnych podatników nie zmienią się w oczach kontrolujących w podejrzanych o oszustwa podatkowe.

Photo by B Boy