Premie i nagrody wypłacone z zysku kosztem podatkowym

NSA w uchwale podjętej  w  składzie  7  sędziów  22  czerwca  2015 r.  (sygn. II FPS 3/15)  przesądził,  że nagrody i premie wypłacone pracownikom przez podatnika CIT z dochodu po opodatkowaniu mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. 

Uchwała została wydana w wyniku powzięcia przez skład orzekający NSA wątpliwości, czy w świetle ustawy o CIT nagrody i premie wypłacone pracownikom z czystego zysku mogą stanowić koszty uzyskania przychodów tego podatnika.  Sąd rozpatrywał skargę kasacyjną spółki, która wypłacała pracownikom nagrody z funduszu załogi, tworzonego z zysku po opodatkowaniu (zysku do podziału). Spółka wystąpiła o wydanie przez Ministra Finansów indywidualnej interpretacji w odpowiedzi na pytanie, czy wypłacone z zysku po opodatkowaniu nagrody oraz naliczone od tych wypłat składki na ubezpieczenia społeczne i składki na pracowniczy program emerytalny stanowią dla niej koszt uzyskania przychodów.  Argumentowała, że będą one stanowić koszt podatkowy, gdyż zachodzi związek wydatku z przychodem Spółki, jak również omawiane wypłaty nie mieszczą się w zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT katalogu wydatków niestanowiących KUP.  Organ uznał stanowisko spółki za błędne wskazując, że wypłaty stanowią element podziału wypracowanego zysku, a więc nie mają charakteru kosztowego, gdyż ich źródłem jest zysk, a nie przychód.  WSA w Poznaniu oddalił skargę spółki, w uzasadnieniu odnosząc się do konstrukcji podatku CIT, którego podstawą opodatkowania jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem a kosztem jego uzyskania.  Spółka wniosła skargę kasacyjną do NSA zarzucając WSA zastosowanie wykładni funkcjonalnej i systemowej, podczas gdy wnioski płynące z wykładni językowej prezentowanej przez spółkę nie zostały uwzględnione. NSA w podjętej uchwale przychylił się do stanowiska podatnika.

NSA przyjął korzystne dla podatników stanowisko w kwestii zaliczenia do KUP wypłat dla pracowników dokonanych z zysku po opodatkowaniu.  Kwestia ta dotychczas była niejasna, a sądy administracyjne prezentowały przeciwne stanowiska.  Sprzeczność dotyczyła sposobu wykładni art. 15 ustawy o CIT (wprowadzającego definicję kosztów uzyskania przychodów) oraz art. 16 ust. 1 tej ustawy, zawierającego katalog wydatków nieuznawanych za koszty.

Pierwsze stanowisko zapoczątkowane wyrokiem NSA z 29 maja 2012 r. (II FSK 2208/10) i następnie kontynuowane w wyrokach o sygn. II FSK 332/11, II FSK 1375/11 oraz II FSK 1692/11 odmawiało możliwości kwalifikacji takiego wydatku jako kosztu uzyskania przychodów.  Sądy wskazywały na rolę wykładni funkcjonalnej, m.in. na konieczność uwzględniania konstrukcji oraz charakteru podatku dochodowego od osób prawnych, stojąc na stanowisku, że wysokość kosztów uzyskania przychodów ustalana jest na etapie obliczania dochodu podlegającego opodatkowaniu i nie może być brana ponownie pod uwagę po ustaleniu dochodu podlegającego opodatkowaniu.  Drugie podejście, na którym bazowała spółka w skardze kasacyjnej zostało zaprezentowane z wyroku NSA z 29 maja 2012 r.  Sąd argumentował, że nagrody wypłacone pracownikom z zysku spełniają warunki, o których mowa w art. 15 ust 1, to jest przyczyniają się do osiągnięcia przychodu przez pracodawcę i  stanowią zatem koszt uzyskania przychodów. Ponadto wydatek taki nie jest wyłączony wprost z kosztów na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.  Sąd podkreślił również, że brak jest przepisów prawnych, które warunkowałyby możliwość kwalifikacji kosztów od charakteru źródła ich pochodzenia.

W czerwcowej uchwale 7 sędziów NSA dostrzegł związek motywacyjnego charakteru przekazanych nagród i wypłaconych premii z wydajniejszą pracą pracowników, co potencjalnie może prowadzić do osiągnięcia przez pracodawcę większych przychodów w przyszłości, czyli pośrednio przyczynić się do osiągnięcia przez pracodawcę przychodu. Uchwała ma duże znaczenie dla podatników, którzy planują wypłacenie pracownikom premii z zysku po opodatkowaniu.