Zaległość podatkowa – pułapka dla prowadzących skład podatkowy

Powstanie zaległości podatkowej już po uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego może spowodować jego cofnięcie z urzędu przez organy celne. Zarówno przepisy, jak i orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące cofnięcia zezwolenia z powodu powstania zaległości podatkowej są niekorzystne dla podmiotów prowadzących skład podatkowy. Cofnięcie może bowiem nastąpić nawet wtedy, gdy zaległość nie została stwierdzona ostateczną decyzją albo zaległy podatek został już uregulowany. Poniżej przedstawiamy potencjalne sytuacje, które rodzą ryzyko oraz sposoby, jak z nich wyjść obronną ręką.

Kiedy powstaje ryzyko cofnięcia zezwolenia?

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku akcyzowym naczelnik urzędu celnego cofa z urzędu zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego jeśli:

• u podmiotu prowadzącego skład podatkowy powstała zaległość z tytułu cła, podatków stanowiących dochód budżetu państwa lub składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, oraz
• podmiot prowadzący skład podatkowy nie uregulował całości zaległości w terminie 7 dni od dnia jej ujawnienia, a w przypadku gdy wysokość zobowiązania podatkowego została określona przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej – w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

W przypadku spełnienia powyższych przesłanek organ jest zobowiązany do cofnięcia zezwolenia również wtedy, gdy podmiot prowadzący skład już uregulował zaległości, ale nastąpiło to po terminie 7 dni od dnia ujawnienia tej zaległości bądź później niż 7 dni od doręczenia decyzji wymiarowej. Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych, które wskazują, że jeśli zaległość została uregulowana, ale nastąpiło to po upływie ww. terminów, to naczelnik urzędu celnego nadal jest zobligowany do wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego (wyrok NSA z dnia 6.07.2011 r. o sygn. II GSK 735/10).

Jak nie dopuścić do cofnięcia zezwolenia?

Zgodnie z art. 51 ordynacji podatkowej zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie. Oznacza to, że powstanie zaległości podatkowej jest kwestią faktu, a nie czyjegokolwiek zawinienia bądź świadomości. Analogicznie sprawa wygląda przy powstaniu zaległości w składkach na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zatem sposobem na uniknięcie ryzyka cofnięcia zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego jest prowadzenie rozliczeń w taki sposób, aby zaległość podatkowa bądź składkowa nigdy nie powstała. Co jednak w przypadku zwykłych pomyłek? Otóż sporządzenie i złożenie korekty deklaracji jest jednym ze sposobów „ujawnienia zaległości” powodujący rozpoczęcie biegu 7-dniowego terminu na jej uregulowanie. Oznacza to, że w celu uniknięcia cofnięcia zezwolenia na prowadzenie składu wystarczy uiścić należny podatek wraz z odsetkami w terminie 7 dni od sporządzenia (a nie złożenia bądź wysłania) korekty deklaracji.

Gorzej sprawa wygląda, gdy to organy podatkowe wytkną nam błędy. Przepisy bowiem nie uzależniają cofnięcia zezwolenia od wydania ostatecznej decyzji wymiarowej, stwierdzającej istnienie zaległości podatkowej. Wręcz przeciwnie, brzmienie przepisów ustawy o podatku akcyzowym wskazuje, że doręczenie nieostatecznej decyzji wymiarowej również uzasadnia rozpoczęcie biegu terminu 7 dni na uregulowanie zaległości podatkowej pod rygorem cofnięcia zezwolenia na prowadzenie składu.

Wykorzystać ostatnią szansę

Decyzja o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego jest wydawana w postępowaniu podatkowym, co oznacza, że podmiot prowadzący skład powinien zostać zawiadomiony o wszczęciu tego postępowania i może w nim uczestniczyć. Naczelnik urzędu celnego jest zobowiązany natomiast do wykazania, że powstała zaległość podatkowa bądź zaległość w składkach na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Ponadto, przed wydaniem decyzji o cofnięciu zezwolenia, naczelnik urzędu celnego ma obowiązek wezwania podmiot prowadzący skład podatkowy do usunięcia wskazanych uchybień w określonym terminie, o ile charakter stwierdzonych uchybień pozwala na ich usunięcie. Zatem uregulowanie tych należności w terminie wyznaczonym w wezwaniu zapobiegnie wydaniu decyzji o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie składu.

W pewnych sytuacjach istnieje także możliwość zawieszenia postępowania w sprawie wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia. Jest tak wtedy, gdy zaległość podatkowa jest przedmiotem postępowania podatkowego, postępowania kontrolnego bądź kontroli podatkowej, w którym nie została wydana decyzja ostateczna bądź też decyzja ostateczna została zaskarżona do sądu administracyjnego. W takim przypadku uzasadnione jest złożenie wniosku o zawieszenie postępowania w sprawie cofnięcia zezwolenia do czasu wydania ostatecznej decyzji wymiarowej bądź uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego. Podkreślić jednak należy, że zawieszenie postępowania będzie zależało od wniosku podmiotu prowadzącego skład podatkowy, bowiem organ podatkowy nie ma obowiązku zawieszenia postępowania z urzędu. Wręcz przeciwnie, może on wydać decyzję o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego bez względu na okoliczność, czy została wydana ostateczna decyzja wymiarowa, zweryfikowana przez sąd administracyjny (zob. wyrok NSA z 19.06.2013 r. o sygn. I GSK 735/12, a także wyrok WSA w Rzeszowie z 24.04.2013 r. o sygn. II SA/Rz 12/13).

Jeszcze jakiś haczyk?

Przepisy dotyczące cofnięcia z urzędu zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego z powodu powstania zaległości podatkowej są nieprecyzyjne, wskutek czego organy podatkowe i sądy administracyjne mogą interpretować je niekorzystanie dla podmiotów prowadzących skład podatkowy.

Pierwsza wątpliwa kwestia to brak wymogu ustalenia zaległości podatkowej (bądź zaległych składek) w ostatecznej decyzji wymiarowej. Cofnięcie zezwolenia może nastąpić bowiem niezależnie od tego, czy wymiarowa decyzja ostateczna została już wydana, a także niezależnie od tego, czy została ona zaskarżona do sądu administracyjnego. Zwiększa to ryzyko po stronie podmiotów prowadzących skład tym bardziej, że decyzja nieostateczna o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie składu jest wykonalna natychmiast, bowiem zgodnie z opinią sądów administracyjnych nie jest objęta zakresem art. 239a Ordynacji Podatkowej (zob. wyr. WSA w Rzeszowie z 24.04.2013 r. o sygn. II SA/Rz 12/13)

Natomiast druga budząca wątpliwości kwestia to zakres zobowiązań publicznoprawnych, w których zaległość jest przesłanką do cofnięcia zezwolenia. Analiza przepisów prowadzi do wniosku, że przyczyną cofnięcia zezwolenia może być zaległość w każdym podatku (ew. składce), stanowiącym dochód budżetu państwa (podatek akcyzowy, VAT, CIT, PIT, PCC, podatek od spadków i darowizn), którego podmiot prowadzący skład podatkowy jest podatnikiem lub płatnikiem, niezależnie od tego, czy są to podatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Podsumowując, przesłanki cofnięcia z urzędu zezwolenia na prowadzenie składu są szerokie, a w praktyce są one interpretowane niekorzystnie dla podmiotów prowadzących skład podatkowy zarówno przez organy podatkowe, jak i przez sądy administracyjne. Tym samym w przypadku powstania nieprawidłowości konieczna jest właściwa reakcja – zapłata zaległości, zawieszenie postępowania bądź inne środki, które – jeśli zostaną podjęte we właściwym terminie – zapobiegną cofnięciu zezwolenia.