Kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców

Wykonywanie pracy bez zezwolenia

Zgodnie z treścią art. 120 ust. 1 i 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: Ustawa o promocji zatrudnienia), na pracodawcę, który powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy może zostać nałożona grzywna w kwocie od 1.000 zł do 30.000 zł. Natomiast cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę w Polsce, podlega karze grzywny nie niższej niż 1.000 zł.

Państwowa Inspekcja Pracy, stwierdziwszy nielegalne zatrudnienie obcokrajowca występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie osób działających w imieniu pracodawcy, które dopuściły się popełnienia tego wykroczenia.   PIP może zawnioskować także o ukaranie cudzoziemca, przy czym w stosunku do niego stosuje postępowanie mandatowe zamiast kierowania wniosku o ukaranie do sądu.

Następnie Państwowa Inspekcja Pracy zawiadamia Straż Graniczną – o naruszeniu przepisów ustawy o cudzoziemcach oraz właściwego wojewodę – o naruszeniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia.

Na podstawie zawiadomienia, Straż Graniczna wydaje decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu do kraju zamieszkania, jeżeli wykonuje on lub w dniu wszczęcia kontroli legalności wykonywał pracę bez odpowiedniego zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (art. 302 ust. 1 pkt 4 Ustawy o cudzoziemcach). Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 2 października 2017 r., sygn. akt: IV SA/Wa 1378/17, obowiązek wydania tej decyzji jest niezależny od tego, czy w realiach danej sprawy cudzoziemiec miał świadomość okoliczności nielegalnego wykonywania pracy. Chodzi tu bowiem o obiektywną odpowiedzialność administracyjną, a nie odpowiedzialność karną opartą na zasadzie winy. Koszty powrotu cudzoziemca do kraju, które mogą być bardzo wysokie, ponosi pracodawca (art. 337 ust. 3 Ustawy o cudzoziemcach).

Wojewoda może natomiast wydać decyzję o uchyleniu zezwolenia na pracę cudzoziemca bądź decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca u danego pracodawcy (art. 88j i art. 88k Ustawy o promocji zatrudnienia).

Wykonywanie pracy bez prawa legalnego pobytu

Zatrudnienie cudzoziemca, który przebywa w Polsce bez dokumentu uprawniającego go do tego, w sytuacji kiedy taki dokument jest wymagany, stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł. Natomiast świadczenie pracy przez cudzoziemca, który nie ma prawa do pobytu na terytorium Polski jest zagrożone grzywną w kwocie 1.000 zł (art. 120 ust. 1 i 2 promocji zatrudnienia).

Kara grzywny albo ograniczenia wolności została przewidziana za:

1. uporczywe powierzanie, w związku prowadzoną działalnością gospodarczą, wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski,
2. powierzanie, w tym samym czasie, wykonywania pracy wielu cudzoziemcom przebywającym bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce,
3. powierzanie wykonywania pracy małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce

(art. 9 ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dalej: ustawa o skutkach powierzania).

Zatem powierzenie pracy jednemu lub kilku cudzoziemcom nielegalnie przebywającym na terytorium Polski stanowi wykroczenie z art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, natomiast wielu cudzoziemcom – przestępstwo z art. 9 ust. 1 ustawy o skutkach powierzania. Niestety mnogość regulacji w temacie zatrudnienia cudzoziemców nie ułatwia zainteresowanym, zwłaszcza obcokrajowcom, zapoznania się z właściwymi przepisami prawnymi.

W przypadku skazania za którekolwiek z przestępstw, sąd może:

1. orzec zakaz dostępu pracodawcy do środków pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego lub środków na realizację Wspólnej Polityki Rolnej – na okres od 1 roku do 5 lat,
2. zasądzić na rzecz Skarbu Państwa kwotę stanowiącą równowartość powyższych środków publicznych, otrzymanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających wydanie wyroku

(art. 12 Ustawy o skutkach powierzania).

Ponadto, zgodnie z Prawem zamówień publicznych, pracodawca powierzający nielegalne wykonywanie pracy cudzoziemcowi podlega wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przez okres 1 roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego za przestępstwo.

Kończąc powyższy wpis warto przypomnieć, że nie można powoływać się na niezawinioną nieświadomość karalności, jeżeli z ustalonych faktów wynika, że sprawca nie tylko nie starał się zapoznać z obowiązującym uregulowaniem, ale wręcz z takiej możliwości wyraźnie zrezygnował (tak np. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 21 marca 2012 r., sygn. akt: II AKz 161/12). Dotyczy to zarówno pracodawcy, jak i cudzoziemca.

Photo by ben ullman