Dane osobowe no nowemu (14) czyli kilka słów o projekcie nowej ustawy o ochronie danych osobowych

14 września 2017 roku Ministerstwo Cyfryzacji opublikowało na witrynie internetowej Rządowego Centrum Legislacji projekt nowej ustawy o ochronie danych osobowych, której podstawowym celem jest implementacja RODO do polskiego porządku prawnego. Projekt znajduje się w fazie konsultacji publicznych, można się więc spodziewać, że zajdą w nim jeszcze pewne zmiany. Poniżej prezentujemy najważniejsze wnioski płynące z lektury Projektu w jego obecnym brzmieniu (na 16.10.2017).

Projekt ustawy o ochronie danych osobowych (dalej: Projekt) zawiera 92 artykuły i poza odniesieniem do RODO zawiera przepisy dotyczące procedur związanych z naruszeniem zasad ochrony danych osobowych oraz przewiduje powstanie nowego organu – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dalej: Prezes UODO).

Prezes UODO będzie zupełnie nowym organem, który docelowo ma zastąpić Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO), a ponadto dysponować będzie zdecydowanie szerszymi kompetencjami niż dotychczasowy organ ochrony danych osobowych. Przede wszystkim Prezes UODO będzie organem nadzorczym w rozumieniu przepisów RODO i będzie miał prawo nakładać administracyjne kary pieniężne w wysokości nawet 20 milionów euro.

Certyfikacja

Jednym z podstawowych zadań Prezesa UODO będzie udzielanie certyfikacji, o której mowa w art. 42 RODO, czyli potwierdzeniu certyfikatem zgodności działalności administratorów danych osobowych (lub podmiotów przetwarzających dane) z zasadami ustawionymi w RODO. Prezes UODO opracuje i opublikuje na swojej stronie internetowej (BIP) kryteria certyfikacji, której następnie będzie mógł dokonywać na wniosek administratora danych lub podmiotu przetwarzającego dane osobowe.

Certyfikacja będzie udzielana administratorowi danych lub podmiotowi przetwarzającemu dane na określony w certyfikacie czas, jednakże certyfikat będzie mógł być cofnięty wskutek stwierdzenia naruszeń. Projekt zakłada, że Prezes UODO będzie miał uprawnienie do dokonania czynności sprawdzających w zakresie dotyczącym certyfikacji, przy czym czynności sprawdzające mogą zostać dokonane zarówno przed udzieleniem certyfikacji, jak i po. Wniosek o udzielenie certyfikatu będzie odpłatny, a wysokość opłaty wyniesie trzykrotność średniego miesięcznego wynagrodzenia za pracę w gospodarcze narodowej w roku poprzednim. Zgodnie z założeniem Projektu postępowanie certyfikacyjne powinno trwać nie dłużej niż 3 miesiące.

Postępowanie przed Prezesem UODO

Niezwykle ważną kwestię, jaką jest postępowanie w sprawach o naruszenie ochrony danych osobowych, reguluje rozdział 5 Projektu. Zgodnie z zamiarem Ministerstwa Cyfryzacji postępowanie takie toczyć się będzie co do zasady według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, i będzie jednoinstancyjne, co oznacza, że od decyzji Prezesa UODO środkiem odwoławczym będzie skarga do WSA. Dodatkowo, Projekt przewiduje uprawnienie Prezesa UODO do prowadzenia postępowania kontrolnego, zarówno w toku postępowanie w sprawach o naruszenie ochrony danych osobowych, jak i w przypadku prowadzenia kontroli planowej i doraźnej. Jednocześnie Projektodawca zdecydował, że prawo dostępu do informacji dla osób wykonujących kontrolę z ramienia Prezesa UODO podlega ograniczeniu ze względu na tajemnice ustawowo chronione. Efektem postępowania może być:

• upomnienie,
• nakazanie spełnienia żądania osoby, której dane dotyczą,
• nakazanie dostosowania operacji przetwarzania do wymogów,
• nakazanie zawiadomienia osoby, której dane dotyczą,
• wprowadzenie czasowego lub całkowitego ograniczenia lub zakazu przetwarzania danych,
• nakazanie sprostowania lub usunięcia danych,
• cofnięcie certyfikacji,
• nakazanie zawieszenia przepływu danych do państw trzecich,
• nałożenie administracyjnej kary pieniężnej.

W Projekcie przewidziano także wyraźną podstawę do prowadzenia postępowania cywilnego, które według założeń ma być prowadzone przez sąd okręgowy niezależnie od wartości przedmiotu sporu. Sąd prowadzący postępowanie będzie miał obowiązek zawiadomić o toczącym się procesie Prezesa UODO, a gdy ten prowadzi postępowanie w sprawie o naruszenie ochrony danych osobowych sąd będzie miał możliwość zawieszenia procesu cywilnego do czasu rozstrzygnięcia postępowania przez Prezesa UODO. Ponadto sądy będą miały obowiązek informować i każdy wyroku uwzględniającym powództwo z zakresu ochrony danych osobowych. Wydaje się, że powyższy obowiązek jest podyktowany zarówno celami statystycznymi, jak i umożliwieniem prowadzenia kontroli po stwierdzeniu naruszenia w ochronie danych osobowych.

Mniejsze kary dla podmiotów publicznych

W projekcie przewidziano także, iż w przypadku nakładania administracyjnej kary pieniężnej na podmiot publiczny (w rozumieniu ustawy o finansach publicznych) jej wysokość będzie ograniczona do 100.000 zł. Z uzasadnienia Projektu wynika, że podstawą ustawowego limitu był fakt, że w związku finansowaniem podmiotów publicznych z budżetu państwa orzeczenie wysokiej kary administracyjnej nie będzie tak samo dotkliwe, jak w przypadku podmiotów prywatnych. Nadto, przychody z tytułu administracyjnych kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa, więc w przypadku podmiotów publicznych środki wypływałyby z budżetu i do niego wpływały.

Odpowiedzialność karna

Projekt przewiduje także – obok odpowiedzialności cywilnej oraz administracyjnej – odpowiedzialność karną. Ogranicza się ona do dwóch przypadków:

• udaremniania lub utrudniania przeprowadzenia kontroli, co stanowi wykroczenie i jest zagrożone karą grzywny,
• przetwarzania danych osobowych bez podstawy prawnej, co stanowi przestępstwo i jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.

Zgoda na przetwarzanie danych już od 13 roku życia

W myśl Projektu, skuteczną zgodę na przetwarzanie danych osobowych w zakresie usług świadczonych elektronicznie będzie mogła wyrazić osoba, która ukończyła 13 lat. Natomiast w przypadku osób, które nie ukończyły 13 roku życia konieczna będzie zgodna przedstawiciela ustawowego lub potwierdzenie przez przedstawiciela ustawowego zgody wyrażonej wcześniej przez tą osobę.

Przepisy wprowadzające

Równocześnie z Projektem opublikowano propozycję ustawy wprowadzającej nową ustawę o ochronie danych osobowych, która przewiduje zmiany w ponad 130 aktach prawnych (w tym m.in. w: kodeksie pracy, prawie telekomunikacyjnym, ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną, ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, prawie o adwokaturze etc.). Szczególnie interesujące zmiany zajdą w kodeksie pracy, gdyż Projekt wskazuje wyraźny katalog danych osobowych, jakich pracodawca może żądać od kandydata do pracy oraz od pracownika. Ponadto Projekt wskazuje na zakres i przesłanki do stosowania monitoringu wizyjnego w miejscu pracy.

Lektura obowiązkowa

Zarówno sam Projekt, jak i propozycja przepisów wprowadzających powinny być obowiązkową lekturą dla każdego podmiotu przetwarzającego dane osobowe lub zespołu odpowiedzialnego za ochronę danych osobowych w przedsiębiorstwie. Bez ich znajomości połączonej z uważną lekturą RODO oraz wytycznych Europejskiej Rady Ochrony Danych Osobowych może się nie udać przygotować przedsiębiorstwa na wejście RODO w życie, co nastąpi za 7 miesięcy. O innych zmianach w przepisach, jakie przewiduje Projekt, a także o  zmianach w samym Projekcie wynikających z konsultacji publicznych będziemy informować na blogu.

Photo by Fran Gambín