Korzystne zmiany dla podatników w nowej Ordynacji podatkowej?

Co prawda projekt ustawy Ordynacja podatkowa (Nowa Ordynacja Podatkowa) wedle przewidywań ekspertów nie wejdzie w życie przed 2020 rokiem, lecz warto już teraz zwrócić uwagę na niektóre z rozwiązań przewidzianych w akcie.

Wątpliwości na korzyść podatników

Jedna z korzystnych dla podatników regulacji dotyczy rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego na korzyść podatnika. W obecnym stanie prawnym istnieje jedynie zasada in dubio pro tributario, dotycząca rozstrzygania wątpliwości co do przepisów na korzyść podatnika. Nie ma ona niestety dużego znaczenia w praktyce, gdyż wątpliwości sądów dotyczą głównie właśnie stanu faktycznego sprawy, a nie samych przepisów. Dlatego też wprowadzenie nowej regulacji może wiązać się z istotnymi zmianami w orzecznictwie. Nowe rozwiązanie zostało w pewnym stopniu ograniczone, tj. zasada nie będzie miała zastosowania, jeśli odrębne przepisy wymagać będą „wykazania określonych faktów”.

Mediacje i umowa z fiskusem

Planowane jest wprowadzenie rozwiązań, których celem będzie alternatywne rozstrzygnięcie sporów. Tym samym w projekcie poświęcono dwa rozdziały na szczegółowe opisanie mediacji oraz na zupełnie nowe rozwiązanie, jakim jest umowa podatkowa. Ma być to porozumienie zawierane przez organ podatkowy z podatnikiem, którego celem jest przede wszystkim rozwiązanie spraw cechujących się skomplikowanym stanem faktycznym. Nie wprowadzono zamkniętego katalogu spraw, w których można skorzystać z tego rozwiązania, więc dopiero praktyka pokaże jego skuteczność.

Kontrole na zamówienie

Dla podatnika znaczenie może mieć także instrument tzw. „kontroli na zamówienie”. Pozwoli on podatnikowi wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o konsultację konkretnej transakcji. Po uiszczeniu przez podatnika odpowiedniej opłaty i przeprowadzeniu z nim konsultacji, organ podatkowy będzie mógł wydać decyzję dotyczącą skutków podatkowych transakcji, zawierającą ocenę stanowiska wnioskodawcy co do jej skutków podatkowych wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym. Zaznaczamy jednak, że ten instrument nie ochroni podatnika w każdej sytuacji. Jeśli w  wyniku późniejszej kontroli organ podatkowy stwierdzi, że konsultowana transakcja stanowiła element unikania opodatkowania, będzie mógł pominąć treść wcześniej wydanej decyzji.

Umorzenie sprawy z urzędu

Projekt przewiduje także uproszczenie procedur podatkowych: po pierwsze, jeśli kwota zaległości podatkowej nie będzie przekraczała 50 zł, organ podatkowy będzie mógł zaniechać jej dochodzenia. Stanowić to ma tzw. limit bagatelności sprawy.

Postępowanie uproszczone

Ustawodawca chce także wprowadzić postępowanie uproszczone, dotyczące spraw, w których kwota wymiaru nie przekracza 5.000 zł. Postępowanie to będzie prowadzone za zgodą strony, w sprawach o klarownym stanie faktycznym i skończy się wydaniem decyzji przez organ, która nie będzie zawierać uzasadnienia. W domyśle rozwiązania te służyć mają zaoszczędzeniu czasu podatników oraz zmniejszeniu kosztów prowadzonych postępowań.

Wsparcie dla podatników

Na mocy oddzielnej ustawy ma zostać powołany urząd Rzecznika Praw Podatnika, który to organ ma pełnić istotne funkcje wedle Nowej Ordynacji podatkowej, m. in. wnioskować o wydanie objaśnień podatkowych i interpretacji ogólnych prawa podatkowego, jak również brać udział w postępowaniach podatkowych na podobnych zasadach jak prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich.

Nowych rozwiązań jest oczywiście o wiele więcej, dlatego będziemy z uwagą obserwować rozwój projektu i postępy prac nad nim. Czas pozostały do wprowadzenia zmian warto poświęcić na zapoznanie się z nowymi przepisami także w celu uniknięcia przykrych niespodzianek ze strony organów podatkowych.

Planowane zmiany mają ułatwić dialog obywateli z organami podatkowymi, a jednocześnie usprawnić system podatkowy i ograniczyć koszty postępowań. Niewątpliwie są to dobre postulaty, podkreślamy jednak, że projekt wciąż jest we wczesnej fazie rozwoju, a tym samym wiele z przewidzianych obecnie rozwiązań może ulec zmianie.

Fot.  TheDigitalArtist