Koszty podnoszenia kwalifikacji zawodowych

Częstą praktyką wśród pracodawców jest kierowanie pracowników na szkolenia lub kursy celem podniesienia kwalifikacji zawodowych.  Niejednokrotnie to sami pracownicy występują z prośbą o umożliwienie im udziału w szkoleniach lub dalszym dokształcaniu i ewentualne pokrycie kosztów przez pracodawcę.  Jednak żeby uniknąć wątpliwości w tym zakresie warto, aby strony zawczasu zawarły umowę określającą zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz wzajemnych rozliczeń.

Zgodnie z art. 103³k.p., pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia takie jak pokrycie kosztów kształcenia, przejazd, materiały naukowe czy zakwaterowanie.  Powyższy katalog świadczeń jest otwarty, wobec czego pracodawca może się zobowiązać do pokrycia także innych kosztów związanych z kształceniem pracownika. Co prawda obowiązek zawierania umowy w formie pisemnej powstaje dopiero wówczas, gdy pracodawca chce zobowiązać pracownika do kontynuowania u siebie pracy po zakończeniu dokształcania, niemniej warto taką umowę zawrzeć nawet, gdy pracownik nie będzie później zobowiązany do pozostawania w stosunku pracy przez określony czas.

Należy mieć również na uwadze, że pracodawca może pokrywać koszty podnoszenia kwalifikacji zawodowych wyłącznie w sytuacji, gdy pracownik poszerza swoją wiedzę z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą. Oznacza to, że w sytuacji gdy pracownik bierze udział np. w szkoleniu, które co prawda  ma związek z wykonywaną przez niego pracą, ale udział w szkoleniu nie wynika z inicjatywy lub zgody pracodawcy, wówczas koszty takiego szkolenia pokrywa sam pracownik.

Są jednak takie sytuacje, kiedy pracownik ma obowiązek zwrócić poniesione przez pracodawcę koszty kształcenia. Okoliczności te zostały ściśle określone w art. 103⁵ k.p.  Zgodnie z powołaną regulacją pracownik zwraca pracodawcy koszty z tytułu dodatkowych świadczeń, gdy:

• bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
• pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o której mowa w art. 103⁴ p., nie dłuższym niż 3 lata (tj. w okresie, w jakim zobowiązał się pozostać w stosunku pracy po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych),
• w okresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub w okresie, w jakim pracownik zobowiązał się pozostać w stosunku pracy po jego ukończeniu, pracownik rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z powodu mobbingu w miejscu pracy,
• w okresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub w okresie, w jakim pracownik zobowiązał się pozostać w stosunku pracy, pracownik rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia gdy zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go do innej pracy bądź gdy pracodawca dopuści się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 k.p.) albo rozwiąże umowę o pracę z powodu mobbingu w miejscu pracy ( art. 94³p.) mimo braku zaistnienia przyczyn określonych w tych przepisach.

Należy pamiętać, że pracownik obowiązany jest do zwrotu kosztów dodatkowych świadczeń proporcjonalnie do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub do okresu zatrudnienia w trakcie ich podnoszenia.