Związki zawodowe nie tylko dla pracowników (1)

W naszym poprzednim wpisie informowaliśmy o nowelizacji ustawy o związkach zawodowych, która wejdzie w życie 1 stycznia 2019 roku. Dziś przybliżymy pierwszą (a zarazem najistotniejszą) zmianę tj. objęcie prawem tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych osób nie będących pracownikami.

Nowelizacja wprowadza pojęcie „osoby wykonującej pracę zarobkową” i definiuje ją jako pracownika lub osobę świadczącą pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia oraz ma takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy. W art. 2 ust. 1 nowej ustawy wskazano, że prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przysługuje właśnie osobom wykonującym pracę zarobkową.

Oznacza to, że w organizacje związkowe będą mogły zrzeszać się osoby, które dotychczas nie mogły korzystać z tego przywileju, czyli zatrudnione na podstawie umowy zlecenia (art. 734-751 k.c.), umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.) oraz umowy o dzieło (art. 627-646 k.c.), a także tzw. osoby samozatrudnione (osoby prowadzące jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą).

W związku z powyższą zmianą uprawnienia zakładowej organizacji związkowej będą przysługiwały takiej organizacji, która zrzesza co najmniej 10 członków będących:

1. pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub
2. innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową z tym jednak zastrzeżeniem, że świadczą one pracę na rzecz pracodawcy przez co najmniej 6 miesięcy.

Konsekwencją stworzenia możliwości zakładania związków zawodowych i wstępowania do nich przez osoby niepozostające z pracodawcą w stosunku pracy było również nadanie tym osobom w Ustawie określonych uprawnień, analogicznych do pracowników. Osobom tym przysługuje m.in. prawo do zwolnienia od pracy na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności związkowej. Poza tym, osoby takie mogą reprezentować związek zawodowy i zostać objęte szczególną ochroną przed rozwiązaniem umowy. Oznacza to, że wypowiedzenie lub rozwiązanie przez pracodawcę umowy z taką osobą bez zgody zarządu związku nie będzie zgodne z prawem.

W kolejnym wpisie przedstawimy kolejną zmianę w przepisach tj. prawo do weryfikacji liczby członków związku zawodowego przez pracodawcę.

Współautor: Paweł Jędrysiak

Photo by geralt